पुण्यकव्रतविधानम् -

महादेव उवाच
शृणु पार्वति वक्ष्यामि तव भद्रं भविष्यति ।
उपायतः कार्यसिद्धिर्भवत्येव जगत्‌त्रये ॥ १ ॥

सर्ववाञ्छितसिद्धेस्तु बीजरूपं सुमङ्‌गलम् ।
मनसः प्रीतिजननमुपाय कथयामि ते ॥ २ ॥

हरेराराधनं कृत्वा व्रतं कुरु वरानने ।
व्रतं च पुण्यकं नाम वर्षमेकं करिष्यसि ॥ ३ ॥
महाकठोरबीजं च वाञ्छाकल्पतरुं परम् ।
सुखदं पुण्यदं सारं पुत्रदं सर्वसौख्यदम् ॥ ४ ॥

नदीनां च यथा गङ्‌गा देवानां च हरिर्यथा ।
वैष्णवानां यथाऽहं च देवीनां त्वं यथा प्रिये ॥ ५ ॥
वर्णानां च यथा विप्रस्तीर्थानां पुष्करं यथा ।
पुष्पाणां पारिजातं च पत्राणां तुलसी यथा ॥ ६ ॥
यथा पुण्यप्रदानां च तिथिरेकादशी स्मृता ।
रविवारश्च वाराणां यथा पुण्यप्रदः शिवे ॥ ७ ॥

मासानां मार्गशीर्षश्चाप्यृतूनां माधवो यथा ।
संवत्सरो वत्सराणां युगानां च कृतं यथा ॥ ८ ॥
विद्याप्रदश्च पूज्यानां गुरूणां जननी यथा ।
साध्वी पत्‍नी यथाऽऽप्तानां विश्वस्तानां मनो यथा ॥ ९ ॥
यथा धनानां रत्‍नं च प्रियाणां च यथा पतिः ।
यथा पुत्रश्च बन्धूनां वृक्षाणां कल्पपादपः ॥ १ ० ॥
फलानां वै चूतफलं वर्षाणां भारतं यथा ।
वृन्दावनं वनानां च शतरूपा च योषिताम् ॥ ११ ॥
यथा काशी पुरीणां च सूर्यस्तेजस्विनां यथा ।
'यथाशशी खगानां च सुन्दराणां च मन्मथः ॥ १२ ॥
शास्त्राणां च यथा वेदाः सिद्धानां कपिलो यथा ।
हनूमान्वानराणां च क्षेत्राणां ब्राह्मणाननम् ॥ १३ ॥
यशोदानां यथा विद्या कविता च मनोहरा ।
आकाशो व्यापकानां च ह्यङ्‌गानां लोचनं यथा ॥ १४ ॥
विभवानां हरिकथा सुखानां हरिचिन्तनम् ।
स्पर्शानां पुत्रसंस्पर्शो हिंस्राणां च यथा खलः ॥ १५ ॥
पापानां च यथा मिथ्या पापिनां पुंश्चली यथा ।
पुण्यानां च यथा सत्यं तपसां हरिसेवनम् ॥ १६ ॥
यथा घृतं च गव्यानां यथा ब्रह्मा तपस्विनाम् ।
अमृतं भक्ष्यवस्तूनां सस्यानां धान्यकं यथा ॥ १७ ॥
पुण्यदानां यथा तोयं शुद्धानां च हुताशनः ।
सुवर्ण तैजसानां च मिष्टानां प्रियभाषणम् ॥ १८ ॥
गरुडः पक्षिणां चैव हस्तिनामिन्द्रवाहनम् ।
योगिनां च कुमारश्च देवर्षीणां च नारदः ॥ १ ९ ॥
गन्धर्वाणां चित्ररथो जीवो बुद्धिमतां यथा ।
सुकवीनां यथा शुक्रः काव्यानां च पुराणकम् ॥ २० ॥
स्त्रोतस्वतां समुद्रश्च यथा पृथ्वी क्षमावताम् ।
लाभानां च यथा मुक्तिर्हरिभक्तिश्च संपदाम् ॥ २१ ॥
पवित्राणां वैष्णवाश्च वर्णानां प्रणवो यथा ।
विष्णुमन्त्रश्च मन्त्राणां बीजानां प्रकृतिर्यथा ॥ २२ ॥
विदुषां च यथा वाणी गायत्री छन्दसां यथा ।
यथा कुबेरो यक्षाणां सर्पाणां वासुकिर्यथा ॥ २३ ॥
यथा पिता ते शैलानां गवां च सुरभिर्यथा ।
वेदानां सामवेदश्च तृणानां च यथा कुशः ॥ २४ ।
सुखदानां यथा लक्ष्मीर्मनो वै शीघ्रगामिनाम् ।
अक्षराणामकारश्च यथा तातो हितैषिणाम् ॥ २५ ॥
शालग्रामश्च मूर्तीनां पर्शूनां विष्णुपञ्जरः ।
चतुष्पदानां पञ्चास्यो मानवो जीविनां यथा ॥ २६ ॥
यथा स्वान्तं चेन्द्रियाणां मन्दाग्निश्च रुजां यथा ।
बलिनां च यथा शक्तिरहं शक्तिमतां यथा ॥ २७ ॥
महान्विराट् च स्थूलानां सूक्ष्माणां परमाणुकः ।
यथेन्द्र आदितेयानां दैत्यानां च बलिर्यथा ॥ २८ ॥
यथा दधीचिर्दातृणां प्रह्लादश्चैव साधुषु ।
ब्रह्मास्त्रं च यथाऽस्त्राणां चक्राणां च सुदर्शनम् ॥ २९ ॥
नृणां राजा रामचन्द्रो धन्विनां लक्ष्मणो यथा ।
सर्वाधारः सर्वसेव्यः सर्वबीजं च सर्वदः
सर्वसारो यथा कृष्णो व्रतानां पुण्यकं यथा ॥ ३० ॥

व्रतं कुरु महाभागे त्रिषु लोकेषु दुर्लभम् ।
सर्वश्रेष्ठश्च पुत्रस्ते व्रतादेव भविष्यति ॥ ३१ ॥

व्रताराध्यश्व वै कृष्णः सर्वेषां वाञ्छितप्रदः ।
जनो यत्सेवनान्मुक्तः पितृभिः कोटिभिः सह ॥ ३२ ॥

हरिमात्रं गृहीत्वा च हरिसेवां करोति यः ।
भारते जन्म सफलं स्वात्मनः स करोति च ॥ ३३ ॥

उद्धृत्य कोटिपुरुषान्वैकुण्ठं याति निश्चितम् ।
श्रीकृष्णपार्षदो भूत्वा सुखं तत्रैव मोदते ॥ ३४ ॥

सहोदरान्स्वभृत्यांश्च स्वबन्धून्सहचारिणः ।
स्वस्त्रियश्च समुद्धृत्य भक्तो याति हरेः पदम् ॥ ३५ ॥

तस्माद्‌गृहाण गिरजे हरेर्मन्त्रं सुदुर्लभम् ।
जप मन्त्रं व्रते तत्र पित्तॄणां मुक्तिकारणम् ॥ ३६ ॥
इत्युक्त्वा शंकरो देवो गत्वा गिरिजया सह ।
शीघ्रं च जाह्नवीतीरं हरेर्मन्त्रं मनोहरम् ॥ ३७ ॥
तस्यै ददौ च संप्रीत्या कवचं स्तोत्रसंयुतम् ।
पूजाविधाननियमं कथयामास तां मुने ॥ ३८ ॥

इति श्रीब्रह्मवैवर्त महापुराणे गणपतिखण्डे
नारदनारायणसंवादे तृतीयोऽध्यायः ॥ ३ ॥