मृतसञ्जीविनीविद्याप्राप्तिवर्णनम् -

सनत्कुमार उवाच
शृणु व्यास यथा प्राप्ता मृत्युप्रशमनी परा ।
विद्या काव्येन मुनिना शिवान्मृत्युञ्जयाभिधात् ॥ १ ॥
पुरासौ भृगुदायादो गत्वा वाराणसीं पुरीम् ।
बहुकालं तपस्तेपे ध्यायन्विश्वेश्वरं प्रभुम् ॥ २ ॥

स्थापयामास तत्रैव लिङ्‌गं शम्भोः परात्मनः ।
कूपं चकार सद्‌रम्यं वेदव्यास तदग्रतः ॥ ३ ॥
पञ्चामृतैर्द्रोणमितैर्लक्षकृत्वः प्रयत्नतः ।
स्नापयामास देवेशं सुगन्धस्नपनैर्बहु ॥ ४ ॥
सहस्रकृत्वो देवेशं चन्दनैर्यक्ष कर्दमैः ।
समालिलिम्प सुप्रीत्या सुगन्धोद्वर्त्तनान्यनु ॥ ५ ॥

राजचम्पकधत्तूरैः करवीरकुशेशयैः ।
मालतीकर्णिकारैश्च कदम्बैर्बकुलोत्पलैः ॥ ६ ॥
मल्लिकाशतपत्रीभिःसिन्धुवारैः सकिंशुकः ।
बन्धूकपुष्पैः पुन्नागैर्नागकेशरकेशरैः ॥ ७ ॥
नवमल्लीचिबिलिकैः कुन्दैः समुचुकुन्दकैः ।
मन्दारैर्बिल्वपत्रैश्च द्रोणैर्मरुबकैर्वृकैः ।
ग्रन्थिपर्णैर्दमनकैः सुरम्यैश्चूतपल्लवैः ॥ ८ ॥
तुलसीदेवगन्धारीबृहत्पत्रीकुशाङ्‌कुरैः ।
नद्यावर्तैरगस्त्यैश्च सशालैर्देवदारुभिः ॥ ९ ॥
काञ्चनारैः कुरबकैर्दूर्वाङ्‌कुरकुरुंटकैः ।
प्रत्येकमेभिः कुसुमैः पल्लवैरपरैरपि ॥ १० ॥
पत्रैः सहस्रपत्रैश्च रम्यैर्नानाविधैः शुभैः ।
सावधानेन सुप्रीत्या स समानर्च शंकरम् ॥ ११ ॥

गीतनृत्योपहारैश्च संस्तुतः स्तुतिभिर्बहु ।
नाम्नां सहस्रैरन्यैश्च स्तोत्रैस्तुष्टाव शंकरम् ॥ १२ ॥
सहस्रं पञ्चशरदामित्थं शुक्रो महेश्वरम् ।
नानाप्रकारविधिना महेशं स समर्चयत् ॥ १३ ॥

यदा देवं नानुलोके मनागपि वरोन्मुखम् ।
तदान्यं नियमं घोरं जग्राहातीव दुःसहम् ॥ १४ ॥
प्रक्षाल्य चेतसोऽत्यन्तं चाञ्चल्याख्यं महामलम् ।
भावनावार्भिरसकृदिन्द्रियैःसहितस्य च ॥ १५ ॥
निर्मलीकृत्य तच्चेतो रत्नं दत्त्वा पिनाकिने ।
प्रययौ कणधूमौघं सहस्रं शरदां कविः ॥ १६ ॥

काव्यमित्थं तपो घोरं कुर्वन्तं दृढमानसम् ।
प्रससाद स तं वीक्ष्य भार्गवाय महेश्वरः ॥ १७ ॥
तस्माल्लिङ्‌गाद्विनिर्गत्य सहस्रार्काधिकद्युतिः ।
उवाच तं विरूपाक्षः साक्षाद्दाक्षायणीपतिः ॥ १८ ॥

महेश्वर उवाच
तपोनिधे महाभाग भृगुपुत्र महामुने ।
तपसानेन ते नित्यं प्रसन्नोऽहं विशेषतः ॥ १९ ॥
मनोऽभिलषितं सर्वं वरं वरय भार्गव ।
प्रीत्या दास्येऽखिलान्कामान्नादेयं विद्यते तव ॥ २० ॥

सनत्कुमार उवाच
निशम्येति वचः शम्भोर्महासुखकरं वरम् ।
स बभूव कविस्तुष्टो निमग्नः सुखवारिधौ ॥ २१ ॥

उद्यदानन्दसन्दोहरोमाञ्चाचितविग्रहः ।
प्रणनाम मुदा शम्भुमम्भोजनयनो द्विजः ॥ २२ ॥
तुष्टावाष्टतनुं तुष्टः प्रफुल्लनयनांचलः ।
मौलावञ्जलिमाधाय वदन् जय जयेति च ॥ २३ ॥

भार्गव उवाच
त्वं भाभिराभिरभिभूय तमःसमस्त-
    मस्तं नयस्यभिमतानि निशाचराणाम् ।
देदीप्यसे दिवमणे गगने हिताय
    लोकत्रयस्य जगदीश्वर तन्नमस्ते ॥ २४ ॥

लोकेऽतिवेलमतिवेलमहामहोभि-
    र्निर्भासि कौ च गगनेऽखिललोकनेत्रः ।
विद्राविताखिलतमाःसुतमो हिमांशो
    पीयूष पूरपरिपूरित तन्नमस्ते ॥ २५ ॥

त्वं पावने पथि सदागतिरप्युपास्यः
    कस्त्वां विना भुवनजीवन जीवतीह ।
स्तब्धप्रभञ्जनविवर्द्धि तसर्वजन्तोः
    सन्तोषिता हि कुलसर्वग वै नमस्ते ॥ २६ ॥

विश्वेकपावक न तावकपावकैक-
    शक्ते ऋते मृतवतामृतदिव्यकार्यम् ।
प्राणिष्यदो जगदहो जगदन्तरात्मं-
    स्त्वं पावकः प्रतिपदं शमदो नमस्ते ॥ २७ ॥

पानीयरूप परमेश जगत्पवित्र
    चित्रं विचित्रसुचरित्रकरोऽसि नूनम् ।
विश्वं पवित्रममलं किल विश्वनाथ
    पानीयगाहनत एतदतो नतोऽस्मि ॥ २८ ॥

आकाशरूपबहिरन्तरुतावकाश-
    दानाद्विकस्वरमिहेश्वर विश्वमेतत् ।
त्वत्तः सदा सदय संश्वसिति स्वभावात्
    सङ्‌कोचमेति भवतोऽस्मि नतस्ततस्त्वाम् ॥ २९ ॥

विश्वम्भरात्मक बिभर्षि विभोऽत्र विश्वं
    को विश्वनाथ भवतोऽन्यतमस्तमोरिः ।
स त्वं विनाशय तमो तम चाहिभूष-
    स्तव्यात्परः परपरं प्रणतस्ततस्त्वाम् ॥ ३० ॥

आत्मस्वरूप तव रूपपरम्पराभि-
    राभिस्ततं हर चराचररूपमेतत् ।
सर्वान्तरात्मनिलय प्रतिरूपरूप
    नित्यं नतोऽस्मि परमात्मजनोऽष्टमूर्ते ॥ ३१ ॥

इत्यष्टमूर्तिभिरिमाभिरबन्धबन्धो
    युक्तः करोषि खलु विश्वजनीनमूर्त्ते ।
एतत्ततं सुविततं प्रणतप्रणीत
    सर्वार्थसार्थपरमार्थ ततो नतोऽस्मि ॥ ३२ ॥

सनत्कुमार उवाच
अष्टमूर्त्यष्टकेनेत्थं परिष्टुत्येति भार्गवः ।
भर्गं भूमिमिलन्मौलिः प्रणनाम पुनः पुनः ॥ ३३ ॥

इति स्तुतो महादेवो भार्गवेणातितेजसा ।
उत्थाय भूमेर्बाहुभ्यां धृत्वा तं प्रणतं द्विजम् ॥ ३४ ॥
उवाच श्लक्ष्णया वाचा मेघनादगभीरया ।
सुप्रीत्या दशनज्योत्स्ना प्रद्योतितदिङ्‌गतरः ॥ ३५ ॥

महादेव उवाच
विप्रवर्य कवे तात मम भक्तोऽसि पावनः ।
अनेनात्युग्रतपसा स्वजन्याचरितेन च ॥ ३६ ॥
लिङ्‌गस्थापनपुण्येन लिङ्‌गस्याराधनेन च ।
दत्तचित्तोपहारेण शुचिना निश्चलेन च ॥ ३७ ॥
अविमुक्तमहाक्षेत्रपवित्राचरणेन च ।
त्वां दयया प्रपश्यामि तवादेयं न किञ्चन ॥ ३८ ॥

अनेनैव शरीरेण ममोदरदरीगतः ।
मद्वरेन्द्रियमार्गेण पुत्रजन्मत्वमेष्यसि ॥ ३९ ॥

यच्छाम्यहं वरं तेऽद्य दुष्प्राप्यं पार्षदैरपि ।
हरेर्हिरण्यगर्भाच्च प्रायशोहं जुगोप यम् ॥ ।४० ॥

मृतसञ्जीवनी नाम विद्या या मम निर्मला ।
तपोबलेन महता मयैव परिनिर्मिता ॥ ४१ ॥

त्वां तां तु प्रापयाम्यद्य मन्त्ररूपां महाशुचे ।
योग्यता तेऽस्ति विद्यायास्तस्याः शुचितपोनिधे ॥ ४२ ॥
यं यमुद्दिश्य नियतमेतामावर्तयिष्यसि ।
विद्यां विद्येश्वरश्रेष्ठं सत्यं प्राणिष्यति धुवम् ॥ ४३ ॥

अत्यर्कमत्यग्नि च ते तेजो व्योम्नि च तारकम् ।
देदीप्यमानं भविता ग्रहाणां प्रवरो भव ॥ ४४ ॥
अपि च त्वां करिष्यन्ति यात्रां नार्यो नरोऽपि वा ।
तेषां त्वद् दृष्टिपातेन सर्वकार्यं प्रणश्यति ॥ ४५ ॥
तवोदये भविष्यन्ति विवाहादीनि सुव्रत ।
सर्वाणि धर्मकार्याणि फलवन्ति नृणामिह ॥ ४६ ॥

सर्वाश्च तिथयो नन्दास्तव संयोगतः शुभाः ।
तव भक्ता भविष्यन्ति बहुशुक्रा बहु प्रजाः ॥ ४७ ॥

त्वयेदं स्थापितं लिङ्‌गं शुक्रेशमिति सञ्ज्ञितम् ।
येऽर्चयिष्यन्ति मनुजास्तेषां सिद्धिर्भविष्यति ॥ ४८ ॥

आवर्षं प्रतिघस्त्रं ये नक्तव्रतपरायणाः ।
त्वद्दिने शुक्रकूपे ये कृतसर्वोदकक्रियाः ॥ ४९ ॥
शुक्रेशमर्चयिष्यन्ति शृणु तेषां तु यत्फलम् ।
अवन्ध्यशुक्रास्ते मर्त्याः पुत्रवन्तोऽतिरेतसः ॥ ५० ॥
पुंस्त्वसौभाग्यसम्पन्ना भविष्यन्ति न संशयः ।
उपेतविद्यास्ते सर्वे जनाः स्युः सुखभागिनः ॥ ५१ ॥

इति दत्त्वा वरान्देवस्तत्र लिङ्‌गे लयं ययौ ।
भार्गवोऽपि निजं धाम प्राप सन्तुष्टमानसः ॥ ५२ ॥
इति ते कथितं व्यास यथा प्राप्ता तपोबलात् ।
मृत्युञ्जयाभिधा विद्या किमन्यच्छ्रोतुमिच्छसि ॥ ५३ ॥

इति श्रीशिवमहापुराणे द्वितीयायां रुद्रसंहितायां पञ्चमे युद्धखण्डे
मृतसञ्जीविनीविद्याप्राप्तिवर्णनं नाम पञ्चाशत्तमोऽध्यायः ॥ ५० ॥