यज्ञविध्वंसनः

वायुरुवाच
ततो विष्णुप्रधानानां सुराणाममितौजसाम् ।
ददर्श च महत्सत्रं चित्रध्वजपरिच्छदम् ॥ १ ॥
सुदर्भऋतुसंस्तीर्णं सुसमिद्धहुताशनम् ।
कांचनैर्यज्ञभाण्डैश्च भ्राजिष्णुभिरलङ्‌कृतम् ॥ २ ॥
ऋषिभिर्यज्ञपटुभिर्यथावत्कर्मकर्तृभिः ।
विधिना वेददृष्टेन स्वनुष्ठितबहुक्रमम् ॥ ३ ॥
देवाङ्गनासहस्राढ्यमप्सरोगणसेवितम् ।
वेणुवीणारवैर्जुष्टं वेदघोषैश्च बृंहितम् ॥ ४ ॥

दृष्ट्‍वा दक्षाध्वरे वीरो वीरभद्रः प्रतापवान् ।
सिंहनादं तदा चक्रे गंभीरो जलदो यथा ॥ ५ ॥
ततः किलकिलाशब्द आकाशं पूरयन्निव ।
गणेश्वरैः कृतो यज्ञे महान्न्यक्कृतसागरः ॥ ६ ॥

तेन शब्देन महताः ग्रस्ता सर्वे दिवौकसः ।
दुद्रुवुः परितो भीताः स्रस्तवस्त्रविभूषणाः ॥ ७ ॥
किंस्विद्भग्नो महामेरुः किंस्वित्सन्दीर्यते मही ।
किमिदं किमिदं वेति जजल्पुस्त्रिदशा भृशम् ॥ ८ ॥

मृगेन्द्राणां यथा नादं गजेन्द्रा गहने वने ।
श्रुत्वा तथाविधं केचित्तत्यजुर्जीवितं भयात् ॥ ९ ॥
पर्वताश्च व्यशीर्यन्त चकम्पे च वसुन्धरा ।
मरुतश्च व्यघूर्णन्त चुक्षुभे मकरालयः ॥ १० ॥
अग्नयो नैव दीप्यन्ते न च दीप्यति भास्करः ।
ग्रहाश्च न प्रकाशन्ते नक्षत्राणि च तारकाः ॥ ११ ॥
एतस्मिन्नेव काले तु यज्ञवाटं तदुज्ज्वलम् ।
संप्राप भगवान्भद्रो भद्रैश्च सह भद्रया ॥ १२ ॥

तं दृष्ट्‍वा भीतभीतोऽपि दक्षो दृढ इव स्थितः ।
क्रुद्धवद् वचनं प्राह को भवान् किमिहेच्छसि ॥ १३ ॥

तस्य तद्वचनं श्रुत्वा दक्षस्य च दुरात्मनः ।
वीरभद्रो महातेजा मेघसंभीरनिःस्वनः ॥ १४ ॥
स्मयन्निव तमालोक्य दक्षं देवाश्च ऋत्विजः ।
अर्थगर्भमसंभ्रान्तमवोचदुचितं वचः ॥ १५ ॥

वीरभद्र उवाच
वयं ह्यनुचराः सर्वे शर्वस्यामिततेजसः ।
भागाभिलिप्सया प्राप्ता भागो नः सम्प्रदीयताम् ॥ १६ ॥
अथ चेदध्वरेऽस्माकं न भागः परिकल्पितः ।
कथ्यतां कारणं तत्र युध्यतां वा मयामरैः ॥ १७ ॥
इत्युक्तास्ते गणेन्द्रेण देवा दक्षपुरोगमाः ।
ऊचुर्मन्त्राः प्रमाणं नो न वयं प्रभवस्त्विति ॥ १८ ॥

मन्त्रा ऊचुः सुरा यूयं मोहोपहतचेतसः ।
येन प्रथमभागार्हं न यजध्वं महेश्वरम् ॥ १९ ॥

मन्त्रोक्ता अपि ते देवाः सर्वे संमूढचेतसः ।
भद्राय न ददुर्भागं तत्प्रहाणमभीप्सवः ॥ २० ॥
यदा तथ्यं च पथ्यं च स्ववाक्यं तद्वृथाऽभवत् ।
तदा ततो ययुर्मन्दा ब्रह्मलोकं सनातनम् ॥ २१ ॥

अथोवाच गणाध्यक्षो देवान्विष्णुपुरोगमान् ।
मन्त्राः प्रमाणं न कृता युष्माभिर्बलगर्वितैः ॥ २२ ॥
यस्मादस्मिन्मखे देवैरित्थं वयमसत्कृताः ।
तस्माद्वो जीवितैः सार्धमपनेष्यामि गर्वितम् ॥ २३ ॥

इत्युक्त्वा भगवान् क्रुद्धो व्यदहन्नेत्रवह्निना ।
यक्षवाटं महाकूटं यथातिस्रः पुरो हरः ॥ २४ ॥

ततो गणेश्वराः सर्वे पर्वतोदग्रविग्रहाः ।
यूपानुत्पाट्य होतॄणां कंठेष्वाबध्य रज्जुभिः ॥ २५ ॥
यज्ञपात्राणि चित्राणि भित्त्वा संचूर्ण्य वारिणि ।
गृहीत्वा चैव यज्ञाङ्गं गङ्गास्रोतसि चिक्षिपुः ॥ २६ ॥

तत्र दिव्यान्नपानानां राशयः पर्वतोपमाः ।
क्षीरनद्योऽमृतस्रावाः सुस्निग्धदधिकर्दमाः ॥ २७ ॥
उच्चावचानि मांसानि भक्ष्याणि सुरभीणि च ।
रसवन्ति च पानानि लेह्यचोष्याणि तानि वै ॥ २८ ॥
वीरास्तद्‌भुञ्जते वक्त्रैर्विलुंपन्ति क्षिपन्ति च ।
वज्रैश्चक्रैर्महाशूलैः शक्तिभिः पाशपट्टिशैः ॥ २९ ॥
मुसलैरसिभिष्टङ्‌कैर्भिन्दिपालैः परश्वधैः ।
उद्धतांस्त्रिदशान्सर्वांल्लोकपालपुरः सरान् ॥ ३० ॥
बिभिदुर्बलिनो वीरा वीरभद्राङ्गसंभवाः ।

छिन्धि भिन्धि क्षिप क्षिप्रं मार्यतां दार्यतामिति ॥ ३१ ॥
0हरस्व प्रहरस्वेति पाटयोत्पाटयेति च ।
संरंभप्रभवाः क्रूराः शब्दाः श्रवणशङ्‌कवः ॥ ३२ ॥
यत्र तत्र गणेशानां जज्ञिरे समरोचिताः ।
विवृत्तनयनाः केचिद् दष्टदंष्ट्रोष्ठतालवः ॥ ३३ ॥
आश्रम स्थान् समाकृष्य मारयन्ति तपोधनान् ।
स्रुवानपहरन्तश्च क्षिपन्तोऽग्निं जलेषु च ॥ ३४ ॥
कलशानपि भिन्दन्तश्छिन्दन्तो मणिवेदिकाः ।
गायन्तश्च नदन्तश्च हसन्तश्च मुहुर्मुहुः ।
रक्तासवं पिबन्तश्च ननृतुर्गणपुङ्गवाः ॥ ३५ ॥
निर्मथ्य सेन्द्रानमरान् गणेन्द्रा वृषेन्द्रनागेन्द्रमृगेन्द्रसाराः ।
चक्रुर्बहून्यप्रतिमप्रभावाः सहर्षरोमाणि विचेष्टितानि ॥ ३६ ॥

नन्दन्ति केचित्प्रहरन्ति केचित्
धावन्ति केचित्प्रलपन्ति केचित् ॥ ३७ ॥

नृत्यन्ति केचिद्विहसन्ति केचित्
0वल्गन्ति केचित्प्रमथा बलेन ॥ ३८ ॥

केचिज्जिघृक्षन्ति घनान्स तोयान् 00केचिद्‌ग्रहीतुं रविमुत्पतन्ति ।
केचित्प्रसर्तुं पवनेन सार्द्ध- मिच्छन्ति भीमाः प्रमथा वियत्स्थाः ॥ ३९ ॥

आक्षिप्य केचिच्च वरायुधानि महा भुजङ्गानिव वैनतेयाः
भ्रमन्ति देवानपि विद्रवन्त खमण्डले पर्वतकूटकल्पाः ॥ ४० ॥

उत्पाट्य चोत्पाट्यगृहाणि केचित् सजालवातायनवेदिकानि ।
विक्षिप्य विक्षिप्य जलस्य मध्ये कालाम्बुदाभाः प्रमथा निनेदुः ॥ ४१ ॥
उद्वर्तितद्वारकपाटकुड्यं विध्वस्तशालावलभीगवाक्षम् ।
अहो बताभज्यत यज्ञवाट- मनाथवद्वाक्यमिवायथार्थम् ॥ ४२ ॥

हा नाथ तातेति पितुः सुतेति भ्रातर्ममाम्बेति च मातुलेति ।
उत्पाट्यमानेषु गृहेषु नार्यो ह्यनाथशब्दान्बहुशः प्रचक्रुः ॥ ४३ ॥

इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायां पूर्वखण्डे यज्ञविध्वंसनो नाम विंशोऽध्यायः ॥२०॥